Przez wiele lat kredyty hipoteczne powiązane z frankiem szwajcarskim (CHF) były chętnie wybieranym rozwiązaniem przez Polaków, którzy szukali niższego oprocentowania i korzystnych warunków finansowania. Jednak z perspektywy czasu okazuje się, że umowy frankowe bardzo często zawierały istotne błędy prawne oraz zapisy niezgodne z interesem konsumenta. Dziś te nieprawidłowości dają podstawy do skutecznego podważania takich umów przed sądem i walki o unieważnienie kredytu frankowego.
Niedozwolone zapisy w umowach frankowych – poważne naruszenie praw konsumenta
Jednym z najczęstszych i najpoważniejszych zarzutów wobec banków jest stosowanie tzw. klauzul abuzywnych, czyli postanowień, które naruszają interesy kredytobiorców w sposób rażący. Dotyczy to przede wszystkim dowolności banku w ustalaniu kursów walut, nieprzejrzystych mechanizmów przeliczania rat oraz możliwości jednostronnej zmiany warunków spłaty kredytu przez instytucję finansową. Takie zapisy są sprzeczne z zasadami przejrzystości i równowagi stron w umowie, a orzecznictwo sądowe – zarówno krajowe, jak i unijne – jasno wskazuje, że ich obecność może prowadzić do nieważności całej umowy frankowej.
Zatajone ryzyko walutowe | Umowy frankowe
Kolejnym problemem jest brak rzetelnej i pełnej informacji o ryzyku kursowym, jakie wiązało się z kredytami denominowanymi lub indeksowanymi do franka szwajcarskiego. Wielu frankowiczów zawarło umowy, nie zdając sobie sprawy z tego, jak duży wpływ może mieć zmiana kursu CHF na wysokość rat kredytowych. Banki często prezentowały franka jako walutę stabilną, pomijając lub umniejszając ryzyko gwałtownego wzrostu zadłużenia. Takie praktyki mogą być uznane za naruszenie obowiązku informacyjnego wobec konsumenta i skutkować uznaniem, że oświadczenie woli kredytobiorcy zostało złożone pod wpływem błędu.
Niewłaściwe indeksowanie lub denominowanie kredytu
W wielu przypadkach konstrukcja umowy frankowej pozostawiała wiele do życzenia. Nieprecyzyjne określenie kwoty zobowiązania w CHF, brak jasnych zasad przeliczania kredytu na złotówki oraz niejednoznaczne warunki spłaty to kolejne błędy, które znacząco wpływają na ważność kontraktu. Umowy frankowe, które nie spełniają standardów przejrzystości i nie określają w sposób jednoznaczny zobowiązań stron, mogą być zakwestionowane jako nieważne na gruncie prawa cywilnego.
Wprowadzenie kredytobiorców w błąd | Umowy frankowe
Wielu frankowiczów, podpisując swoje umowy, działało w przeświadczeniu, że wybierają produkt korzystny i przewidywalny. W rzeczywistości nie byli świadomi, że ich rata może wzrosnąć nawet o kilkadziesiąt procent w stosunkowo krótkim czasie. Jeżeli błędne wyobrażenie o istotnych cechach kredytu zostało wywołane działaniami banku, mamy do czynienia z tzw. wadą oświadczenia woli. To może stanowić podstawę do żądania unieważnienia umowy frankowej w całości.
Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego
Coraz częściej sądy zwracają uwagę na to, że sposób skonstruowania kredytów frankowych naruszał nie tylko przepisy prawa konsumenckiego, ale też zasady uczciwego obrotu i współżycia społecznego. Przerzucenie całego ryzyka kursowego na jedną stronę – kredytobiorcę – przy jednoczesnym ograniczeniu jego świadomości finansowej, jest uznawane za nierówność stron i może prowadzić do uznania całej umowy za nieważną z mocy prawa.
Brak realnej możliwości negocjowania warunków umowy frankowej
Zdecydowana większość frankowiczów otrzymała od banków gotowe, narzucone umowy frankowe, bez możliwości negocjowania zapisów. Kredytobiorcy byli stawiani przed faktem dokonanym – albo podpiszą dokumenty, albo nie otrzymają finansowania. Taka forma zawierania umów CHF również nie spełnia standardów uczciwości i równowagi stron.
Umowy frankowe a kwestia ukrytych kosztów
W umowach frankowych bardzo często nie wskazywano wszystkich kosztów związanych z kredytem – w tym prowizji, opłat dodatkowych, składek ubezpieczeniowych czy kosztów związanych z przewalutowaniem. Co więcej, kredytobiorcy często nie byli informowani o swoim prawie do wcześniejszej spłaty kredytu CHF, ani o zasadach postępowania w takim przypadku. Równie często banki nie przedstawiały w pełni rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), która powinna uwzględniać wszystkie koszty kredytowe. Takie działania są sprzeczne z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów.
Umowy frankowe a klauzule abuzywne | Podsumowanie
Jeżeli Twoja umowa frankowa zawiera opisane powyżej nieprawidłowości, masz prawo ubiegać się o jej unieważnienie lub zwrot nadpłaconych kwot. Z każdym rokiem rośnie liczba wyroków korzystnych dla kredytobiorców, a linia orzecznicza w Polsce i w Unii Europejskiej coraz bardziej sprzyja frankowiczom. Kancelaria de Ostoja-Starzewski, Petka i Wspólnicy z Rzeszowa oferuje kompleksową obsługę prawną w sprawach frankowych. Specjalizujemy się w analizie umów kredytowych, identyfikacji nieuczciwych klauzul, ocenie szans procesowych oraz reprezentacji klientów przed sądami. Pomagamy także w negocjacjach z bankami i dążymy do tego, aby nasi klienci odzyskali pełną kontrolę nad swoim zobowiązaniem.
Skontaktuj się z nami, jeśli podejrzewasz, że Twoja umowa frankowa została zawarta z naruszeniem prawa. Pomożemy Ci ocenić Twoją sytuację i zaproponujemy skuteczną strategię działania.
Autor: Eksperci Kancelarii de Ostoja-Starzewski, Petka i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych